Friday, January 13, 2012

¯íäýñòíèé òóõàéä öººí ¿ã


1990 –ýýä îíîîñ çîõèîí áàéãóóëàëò á¿õèé á¿ëýã ýòãýýä ¿çýë ñóðòëûí á¿õ õýðýãñëèéã àøèãëàí Ìîíãîë ¯íäýñòíèé ýñðýã äàéðàëò õèéñýí áºãººä ¿¿íèé ¿ð ä¿íä ºíººãèéí Ìîíãîë÷óóä ¯íäýñòýí ãýæ õýí áîëîõ, Óëñûã þóíû ó÷èð áàéãóóëäãèéã ¿ë óõààðàõàä õ¿ð÷, Ìîíãîë ¯íäýñòíèé ýâ íýãäýë ñàðíèæ, Ìîíãîë ¯íäýñòíèé ýðõ àøãèéã õàìãààëæ áàéãóóëñàí Óëñûí óòãà àëäàãäàæ, Ìîíãîë Óëñûí Òóñãààð òîãòíîë, Àþóëã¿é áàéäàëä íîöòîé àþóë í¿¿ðëýõýä õ¿ðñýí áàéíà. Ó÷èð èéìýýñ îéëãîëòûã òîäðóóëàõ ¿¿äíýýñ äàðààõ öººí ìºðèéã òàòëàâ. 
Óëñ áîëîîä ¯íäýñòíèé òóõàé îéëãîëòûã õ¿íèé íèéãìèéí áîëîí õ¿í òºðºëõòíèé ò¿¿õèéí òóõàé îéëãîëòîîñ àíãèä ñýòãýõ àðãàã¿é þì. Ýíä ò¿¿õèéí òàëààðõè çºâ òîäîðõîéëîëò ìàø ÷óõàë. Ìàðêñèçì õ¿íèé íèéãìèéí ò¿¿õèéã òîäîðõîéëîõäîî: ”Ýä¿ãýý õ¿ðòýëõè á¿õ íèéãìèéí ò¿¿õ áîë àíãèéí òýìöëèéí ò¿¿õ ìºí” ãýæýý.
Ýíý áîë Ìàðêñèçìûí îíîëûí ¿íäýñ áàéëàà. Ãýâ÷ ýíý îíîë Ìàðêñèçìûã äàìïóóðóóëñàí þì!
Ýä¿ãýý õ¿ðòýëõè á¿õ íèéãìèéí ò¿¿õ áîë õºãæèë äýâøëèéí òºëººõ ç¿òãýë òýìöëèéí ò¿¿õ ìºí. 
Õàðèí ýä¿ãýý õ¿ðòýëõè õ¿í òºðºëõòíèé ò¿¿õ áîë ýðõ àøãèéí òºëººõ òýìöëèéí ò¿¿õ áóþó óãòàà îðøèí òîãòíîõûí òºëººõ òýìöëèéí ò¿¿õ áàéëàà. 
Ýðõ àøèã íü õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäûí áîëîí õýñýã á¿ëýã õ¿ì¿¿ñ, Óëñ, ¯íäýñòíèé øèíæ ÷àíàðòàé áàéäàã. Óëñ, ¯íäýñòíèé äîòîîä äàõü ýðõ àøãèéí òºëººõ òýìöýë íü óëñ òºð, ýäèéí çàñàã, øàøíû áîëîîä íèéãìèéí àíãè äàâõàðãûí àøèã ñîíèðõëîîñ ¿¿äýí èë äàëä ÿíç á¿ðèéí õýëáýðýýð ÿâàãääàã áàéíà. Òèéì õýäèé ÷ àëèâàà Óëñ, ¯íäýñòíèé ýðõ àøèã íü òóõàéí Óëñ äàõü óëñ òºðèéí áîëîîä ýäèéí çàñàã, øàøíû á¿ëýãëýëèéí ýðõ àøãààñ ÿìàãò äýýã¿¿ðò òàâèãäñààð èðæýý. Ó÷èð íü àëèâàà Óëñ, ¯íäýñòíèé îðøèí òîãòíîõ, õºãæèí äýâøèõ, õ¿÷èðõýãæèõ íü òóõàéí Óëñ, ¯íäýñòíèé ÿçãóóð ýðõ àøèã õýð ºíäºðò ¿íýëýãäýæ áàéãààãààñ øóóä õàìààðíà.
Ìîíãîë óëñûã Ìîíãîë ¯íäýñòíèé ýðõ àøãèéã õàìãààëàí äýýäýëæ áàéãóóëñàí áèëýý. Òýãâýë ¯íäýñòýí ãýæ õýí áý?
¯íäýñòýí ãýäýã áîë íýãýí àðüñòíû äîòîðõ õýë ñî¸ë, ¿¿ñýë ãàðâàë íýã îâîã îìîã ÿñòíûã áàãòààñàí óãñààòíû äýýä õýëáýð ìºí. Àëèâàà áèå äààñàí õýë, ñî¸ë, ò¿¿õòýé, îëîí Óëñûí ýðõ ç¿éí ñóáüåêò áîëñîí àðä ò¿ìíèéã ¯íäýñòýí õýìýýí íýðëýäýã. ¯íäýñòíèé á¿ðýëäýí òîãòîõ ¿éë ÿâö õýäýí çóóíààñ õýäýí ìÿíãàí æèëýýð ¿ðãýëæèëäýã áºãººä ýíý õóãàöààíä ¯íäýñòýíä åðòºíöèéã ¿çýõ ¿çýë íü òîãòîæ, ò¿¿íäýý òóëãóóðëàí îðøèõóéí óòãà ó÷ðàà òîäîðõîéëæ, àìüäàð÷ áóé ãàçàð íóòãèéíõàà áàéãàëü, öàã óóðààñ áîëîí áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñýýñ õàìààð÷ àæ òºðõ¿éí õ¿÷èí ç¿éëñýý ñîíãîæ, ò¿¿íòýéãýý õàðüöàõ õàðüöààíààñ íü çàí ¿éë, ¸ñ çàíøèë íü óðãàí ãàð÷, ººðèéí ºí㺠àÿñàà èëýðõèéëñýí ñî¸ë èðãýíøëèéã á¿òýýí öîãöëóóëäàã áàéíà. Ó÷èð èéìýýñ ¯íäýñòýíã ñàíààíû çîðãîîð áàéãóóëæ, áèé áîëãîæ áîëäîãã¿é. Õàðèí Óëñûã áîë äîòîîä ýðõ àøèã, ãàäààä àøèã ñîíèðõëîîñ ¿¿äýí õýäõýí æèëä ÷ áàéãóóëæ, áèé áîëãîæ áîëäîã áàéíà. Ýíä, Óëñ áîëîîä ¯íäýñòíèé ãîë ÿëãàà íü îðøèæ áóé þì. 
¯íäýñòýí íü òºðºëõ ãàçàð íóòàã äýýðýý ººðèéí ¯íäýñòíèé ÿçãóóð ýðõ àøãèéã äýýäýëñýí Á¿ðýí Ýðõò Òóñãààð òîãòíîñîí Óëñûã áàéãóóëæ, äýëõèéí Óëñ îðíóóäààð õ¿ëýýí çºâøººð¿¿ëñíýýð îëîí óëñûí ýðõ ç¿éí ñóáåêò áîëíî. Ìîíãîë óëñ áîë äýëõèéí 192 Óëñûã ýãíýýíäýý íýãòãýñýí ͯÁ-ûí ãèø¿¿í, òèéìýýñ Á¿ðýí ýðõ, Òóñãààð òîãòíîë, Õàëäàøã¿é äàðõàí áàéäëûã íü äýëõèéí Óëñ ò¿ìí¿¿ä õ¿ëýýí çºâøººðñºí, äýëõèéí 161 Óëñòàé äèïëîìàò õàðèëöààòàé /2010 îíû áàéäëààð/ îëîí óëñûí ýðõ ç¿éí á¿ðýí ýðõò ñóáúåêò þì. 
¯íäýñòíèé áààòàð ãýæ õýí áý? 
¯íäýñòýí á¿ðýëäýí òîãòîõ ¿éë ÿâö àìàð õÿëáàð áàéäàãã¿é. ¯íäýñòýí íü áàéãàëèéí áîëîí íèéãìèéí îëîí îëîí øàëãóóðûã äàâàí òóóëæ, ººðèéí ¯íäýñòíèé øèíæ òºðõèéã õàäãàëñàí ñî¸ë èðãýíøëèéã á¿òýýí öîãöëîîäîã. ¯¿íä æèðèéí àðä èðãýäýýñ ýõëýýä ¯íäýñòíèé ñóó áèëýãò õºâã¿¿ä îõèäûí ç¿òãýë òýìöýë àñàð èõ ¿¿ðýãòýé. Äîòîîäûí óðâàí òýðñëýã÷èä, ãàäíû õàëäàí ò¿ðýìãèéëýã÷äýýñ Óëñ, ¯íäýñòíýý õàìãààëàõàä ¯íäýñòíèé áààòðóóäûí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã þó þóíààñ ÷ ýðõýì áèëýý. 
Óëñ, ¯íäýñòíèéõýý ýðõ ÷ºëºº, òóñãààð òîãòíîë, ãàçàð íóòãèéíõàà á¿ðýí á¿òýí áàéäàë, àðä ò¿ìíèéõýý ýðõ æàðãàëûí òºëºº ººðèéí àìü áèåèéã ¿ë õàéðëàí ýðýëõýã áààòàðëàãààð òýìöýæ, îþóí óõààí, õ¿÷ ÷àäëàà çîðèóëñàí õýí áîëîâ÷ ¯íäýñòíèé áààòàð ìºí. Òýäíèé àðèóí ¿éë õýðýã òóõàéí Óëñ, ¯íäýñòíèé ò¿ìýí ¿åèéí áàõàðõàë áîëæ, ºíº ìºíõºä àëäàð ñóó íü äóóðñäàã æàìòàé. ¯íäýñòíèé áààòðóóäàà õ¿íäýòãýí äýýäýëæ, òýäíýýðýý áàõàðõàõ íü àëü ÷ àðä ò¿ìíèé íýð òºðèéí õýðýã áàéäàã. Ìîíãîë÷óóä áèä áàõàðõàõ àðèóí áàõàðõàëòàé, äàãàí äóóðàéõ ¯íäýñòíèé ñóó àëäàðò áààòðóóäòàé, ìÿíãà ìÿíãàí æèëýýñ óëáààëñàí ¯íäýñòíèé àóãàà èõ ñî¸ë èðãýíøèëòýé àðä ò¿ìýí áèëýý. Ýðòíèé ñî¸ëò àðä ò¿ìí¿¿ä Ìîíãîëûã ìààíü ×èí ¿íýí÷, Ýðýëõýã áààòðóóäûí Ýõ îðîí õýìýýäãèéã ìàðòàæ ¿ë áîëíî.
Ìîíãîë ¯íäýñòíèé õóâüä, Ìîíãîë íóòàãò Ìîíãîë õ¿í áîëæ òºðñºí õ¿í á¿ðèéí õóâüä ººð õààíà ÷ áàéõã¿é áàñ íýãýí áàõàðõàë áèé. Ýíý áîë Õ¿í òºðºëõòºíèé ñî¸ë èðãýíøëèéí ºëãèé íóòàãò òýðõ¿¿ ñî¸ë èðãýíøëèéã ¿íäýñëýí áàéãóóëàã÷äûí ¿ð ñàä áîëæ òºðºõ, òýäíýýð îâîãëîí, òýäíèé íýã áàéõ ýðõýì áàõàðõàë áèëýý. Õ¿í òºðºëõòºíèé ñî¸ë èðãýíøëèéã ¿íäýñëýã÷äèéí ¿ð ñàä ãýäãýýðýý áàõàðõàõûí òóëä òýðõ¿¿ øèíæèéã õàäãàëæ áàéâàë çîõèñòîé. 
Óðâàã÷ ãýæ õýí áý? 
Óëñ, ¯íäýñòíèéõýý ýðõ àøãèéí ýñðýã ¿çýë áàðèìòàëæ, Óëñ, ¯íäýñòýí, Òºðèéí îðøèí òîãòíîõ òóëãóóð ¿íäñ¿¿äýä õàëäàæ, õàðèéí äàéñàíä óðâàñàí, äàãààð îðñîí, òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýí äýìæñýí çýðýã Óëñ, ¯íäýñòíèé ýðõ àøèãò õàðøèëñàí àëèâ ¿éëäëèé㠺俿ëñýí, ¿éëäñýí, ò¿¿íèé òóëä ç¿òãýñýí õýí áîëîâ÷ Óëñ, ¯íäýñòíèé õóâüä óðâàã÷ ýòãýýäýä òîîöîãäîí ÿë õýëýëöýãääýã áºãººä ýíý ¸ñ äýëõèéí á¿õ Óëñ, ¯íäýñòýíä àäèëõàí ¿éë÷èëäýã æàìòàé. Àëèâ á¿õ ÿëààñ Óëñ áîëîîä ¯íäýñòíýýñ óðâàñàí ÿë õàìãèéí õ¿íä ÿëä òîîöîãäîíî! Ó÷èð íü Óëñ, ¯íäýñòíýýñ óðâàõ ãýìò õýðýã íü íèéãýìä ¿éëäýãäýæ áóé á¿õ ãýìò õýðýãòýé õàðüöóóëàõàä õàìãèéí àþóëòàé áºãººä õîð õºíººëòýé íü þì. Òèéìýýñ Óëñ, ¯íäýñòíýýñ óðâàã÷ íü àëèâàà òàõëûí íÿíãààñ ÷ íýí àþóëòàé! Óðâàëòûã òàñëàí çîãñîîæ áàéæ ñàÿ Òºð, Óëñ, ¯íäýñòýí ýð¿¿ëæäýã. Òºð, Óëñ, ¯íäýñòýí ýð¿¿ë áàéæ ñàÿ öýöýãëýí õºãæäºã. Ìàðòàæ ¿ë áîëíî. Ìàðòâàë ìºõºíº!!!
Ãýòýë Ìîíãîëä “àðä÷èëàë”-ûí õýìýýõ ¿åä áààòðóóäûã äîðîìæèëæ, óðâàã÷äàä õºøºº áîñãîæ áàéíà!? 
Ìîíãîëûí òºðä Ìîíãîë ¯íäýñòíèé ýñðýã õ¿÷èí ãàð÷, Ìîíãîëûí òºð, Ìîíãîë ¯íäýñòíèé ýðõ àøèãò õàðøèëñàí öººí áèø, îëîí îëîí øóäàðãà áóñ õóóëèóäûã áàòëàí ãàðãàæ, ò¿¿íèéãýý ìºðäõèéã Ìîíãîë ¯íäýñòíýýñ øààðäàæ áàéíà!? Ýíý øóäàðãà áóñ áóçàð õýðãèéí ýñðýã Óëñ, ¯íäýñòíèéõýý ýðõ àøãèéí òºëºº ¯íäýñòíèé áààòðóóä õºäëºõ öàã íü íýãýíò áîëæýý. Ìîíãîë Óëñ, Ìîíãîë ¯íäýñòýíèé ÿçãóóð ýðõ àøãààñ óðâàã÷äûã Ìîíãîë Óëñûí óëñ òºðèéí òàâöàíãààñ ¿¿ðä çàéëóóëàÿ. 
À.Ãýðýë ÓÁ õîò

No comments:

Post a Comment